Bebek Beslenmesi: Ek Gıdaya Geçiş

Bebek beslenmesi birçok annenin kafasını karıştıran bir süreç olabilmektedir. Ek gıda konusuyla ilgili doğru bilgilerin edinilmesi oldukça önemlidir.

Bebeklerde Ek Gıdaya Nasıl Başlanır?

Bebeklerde ek gıdaya geçiş anne sütünden hariç besinlerin de bebeğinizin diyetine dahil olması anlamına gelmektedir. Bebeğinizi anne sütünden başka bir besinle tanıştırmak zaman zaman “Tamamlayıcı besinler” şeklinde de karşımıza çıkabilir. Hatta son dönemlerde popüler olan BLW (Baby Led Weaning) de ek gıdaya geçiş sürecinde farklı bir yaklaşımdır. Bebeğin anne sütünden farklı besinlerle tanışması genellikle 6. Aydan itibaren gerçekleşir.

Ek Gıdaya Geçiş

Bebeklerde ek gıda söz konusu olduğunda odaklanmanız gereken nokta hangi besinden ne kadar yediği değil, besin çeşitliliğini nasıl sürdürdüğü olacaktır. Özellikle hala anne sütü ile beslenen bebeklerde beslenme değerlendirildiğinde ek gıdanın amacı enerji ve besin öğeleri sağlamak değil, bebeğinizin sindirim sistemini yeni besinlerle tanıştırmaktır.

Bebeğinizin ek gıdaya geçiş serüvenine sizin de hazır olmanız oldukça önemlidir. Sindirim sistemi yeni besinlere alıştıkça farklı besinleri deneme ve miktarlarını arttırma şansınız artacaktır. Kademeli olarak artırım gerçekleştikten bir süre sonra bebeğiniz aile ile birlikte tüm yemeklerden yiyebilecek duruma gelecektir.

Ek Gıdaya Ne Zaman Başlanır?

Bebekler ihtiyaç duydukları enerji ve besin öğelerini 6. Aya kadar anne sütünden ve bebek mamalarından elde edebilmektedir. Çok zor durumlarda 4 aylık bebek beslenmesi de ek gıdalar içerebilmektedir. Fakat 4 aydan önce anne sütü ve formulalar hariç hiçbir ek besin bebeğe sunulmamalıdır.

Özellikle 6. Aya kadar sadece anne sütüyle beslenen bebeklerde hastalıklara ve enfeksiyonlara karşı vücut kendini koruyabilmektedir. Anne sütünde bulunan proteinler bu açıdan oldukça niteliklidir. Bu yüzden 5 aylık bebek de 6 aylık bebek de kendi bağışıklık sistemiyle birçok hastalığa karşı kendini koruyabilmektedir.

Bebek beslenmesi söz konusu olduğunda katı besinlere geçiş için yeterince büyümesini beklemek, verdiğiniz besinleri sindirebilmesi için oldukça önemlidir. Bebeğinizin büyümesi sindirim sisteminin de gelişmesi anlamına gelmektedir.

Bebeğinizin ek besinleri denemeye hazır olduğunu gösteren birkaç davranışın üzerinden geçmemiz gerekirse;

• Bebeğiniz kendi ellerini veya etraftaki cisimleri ağzına çok sık götürmeye başladıysa,
• Daha önceleri deliksiz uyurken, geceleri uyanmaya veya daha sık uyanmaya başladıysa,
• Öncesine kıyasla daha fazla anne sütü tüketiyorsa ek besinleri denemeye hazır olabilir.

Bazı bebekler bu davranışları gerçekleştirmeyebilir fakat bu aç olmadıkları veya ek besinleri denemeye hazır olmadıkları anlamına gelmemektedir. Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerde de yeme davranışları farklı şekillenebilmektedir.

Ek besinlere başlamak bebeğinizin gece boyu deliksiz bir uyku uyuyacağı anlamına gelmemektedir. Özellikle anne sütü almaya devam eden bebekler, ek besine başladıklarında da gece uyanmaya ve anne sütü emmeye devam edebilmektedir.

Bebek Beslenmesi ve Besin Alerjileri

Bebeğinizin diyetinin çeşitli olması oldukça önemlidir. Fakat bir veya daha fazla besine karşı alerjik olma ihtimalleri de bulunmaktadır.

Özellikle aşağıda belirtilen besinleri alerjik etkileri olabileceğinden, diğer besinlerden ayrı olarak tek başına denemeniz ve kesinlikle 6. Aydan önce bebeğinize vermemeniz (bazılarını daha ileri yaşlardan itibaren denememeniz) oldukça önemlidir:

• İnek sütü (Son yaklaşımlar inek sütü için 1 yaşa kadar beklemeyi önermektedir.)
• Yumurta
• Buğday ve çavdar gibi glüten içeren besinler
• Fındık, fıstık gibi yağlı tohumlar içeren besinler (Boğulma riskinden dolayı 5 yaşın altındaki çocuklara parçalanmamış yağlı tohumlar verilmemelidir.)
• Balık ve deniz kabukluları

Eğer bebeğinizin bir besine karşı alerjisi varsa, yaşı ilerledikçe bu alerjinin geçeceğine dair kesin bir söylemde bulunmak yanlış bir yaklaşım olacaktır.

Bebeğiniz katı besinler tüketmeye hazır olduğunda, küçük miktarlarda yeni besinler deneyerek herhangi bir alerjik reaksiyon göstermediklerinden emin olmanız gerekmektedir. Bu alerjik reaksiyonlar; egzema, farklı deri döküntüleri, astım, ateş, ishal vb. şeklinde gözlemlenebilir.

Özellikle ailede belirli bir besine karşı alerjisi olan bireyler varsa, ek besine geçişte alerjik reaksiyonlara daha fazla dikkat edilmelidir.

Ek Gıdaya Başlama

Ek gıdaya geçişte bebeğinizin sunduğunuz besinlerden ne kadar yediğine takılmamaya gayret edin. Örneğin ilk etapta 6 aylık bebek kahvaltısı 1/8 adet haşlanmış yumurta sarısını denemekten ibaret olabilir. Buradaki ana amaç yumurta ile bebeği tanıştırmaktır.

Bazı günler bebeğiniz daha fazla beslenirken, bazı günler daha az yemeyi tercih edebilir veya bazı besinleri tamamen ret edebilir.

Ek gıdaya geçiş sürecini kolaylaştırmak için işinize yarayacak birkaç noktanın üzerinden geçilmesi gerekirse;

• Bebeğinizin besinlere dokunmasına izin verin, böylece tüm duyu organlarıyla yemek yeme işlemini gerçekleştirme fırsatları olacaktır.
• Bebeğiniz kendi yemeğini kendi eliyle tutmak ve ağzına götürmek istediğinde, kontrollü bir şekilde bunu yapmasına izin verin.
• Yeni bir besini kabul etmesi zaman alabilir. Bazı durumlarda bazı besinleri tekrar tekrar denemeniz gerekebilir.
• Bebeğinizi hazırladığınız öğünü bitirmesi için zorlamayın, ilgi duydukları bir sonraki anda yeni besinleri deneme şansınız tekrar olacaktır.
• Eğer bebeğinizi kaşık kullanarak besleyecekseniz, ağzını kendi kendine açmasını bekleyin. Bebeğinizi ağzını açması için zorlamayın.
• Henüz sindirim sistemi katı gıdalara aşina olmadığından, bebeğiniz yemeği ağzında daha uzun süre tutmak isteyebilir ve beslenme süreci size kıyasla uzun sürebilir. Bu tamamen normaldir, sabırlı olmanız gerekmektedir.
• Ek gıdaya başladığınız ilk günlerde, yalnızca günde 1 veya 2 defa küçük parçalar veya çay kaşıklarıyla tek bir tür besin denemeye gayret edin.
• Verdiğiniz besinleri pişirmeniz gerekiyorsa, çok sıcak olmadığını test ederek bebeğinize verin.
• Bebeğinize hazırladığınız yemeklerin içine tuz, şeker ve bulyon eklemeyin.
• Yeni besinleri denerken bebeğinizi asla yalnız bırakmayın. Boğulma riskine karşı yemek yeme sürecini çok iyi gözlemleyin.

Ek Gıdaya Hangi Besinlerle Başlanır?

0-6 Ay Bebek Beslenmesi

Bu ay aralıklarında bebeğiniz yalnızca anne sütü veya bebek maması ile beslenmelidir.

Devam mamaları 6 aydan küçük bebekler için uygun değildir ve ekstra bir ihtiyaç duyulmadığı takdirde 6. Aydan sonra da devam mamalarını kullanmaya gerek olmayacaktır.

6. Aydan İtibaren Bebek Beslenmesi

6 aylık bebek beslenmesi oldukça heyecan vericidir. Anne bebeği ile ilk defa tanıştıracağı besinler konusunda genellikle çok hassastır ve okuduğu birçok kaynak kafasını karıştırabilir.

İlk Besinler

Bebeğinize tanıştıracağınız ilk besinler, püre haline getirdiğiniz ve gerekliyse pişirdiğiniz meyve ve sebzelerden oluşmalıdır.

Bebeğinize anne sütü ve gerekli durumlarda bebek maması verebilirsiniz fakat 1 yaşa kadar inek, keçi veya farklı bir hayvanın sütünün çiğ olarak verilmesi önerilmemektedir.

Bazı bebekleri beslerken hafifçe ezdiğiniz besinlerden yararlanabilirsiniz. Fakat bazı bebeklerde çok iyi ezilmemiş besinler öğürme refleksini uyarabilir. Bu gibi durumlarda daha iyi ezip pürüzsüz hale getirilmişi besinleri deneyebilirsiniz. 6 aylık bebek çorbaları da haşlayıp hafifçe ezdiğiniz ve suyunu da tuttuğunuz sebzelerden oluşabilir.

Bebeğinizin farklı besinleri deneyebilmesi için püre kıvamındaki besinlerden, ezilmiş besinlere olabildiğince hızlı geçmeniz önemlidir. Bu kararı verebilmek için bebeğinizin besinleri ağzında ne kadar başarılı bir şekilde döndürdüğünü gözlemlemeniz gerekmektedir.

Bebeğiniz daha önceden reddetmiş bile olsa periyodik olarak farklı besinler önermeye devam edin. Yeni ek gıda seçeneklerine alışması için bir tek besini birden fazla kez denemeniz gerekebilir.

Elinde Tutup Yiyebileceği Besinler (Finger Foods)

Bebeğiniz katı besinleri denemeye başladıktan sonra, kendi kendilerini besleyebilme davranışını kazanmaları için, el koordinasyonlarının oturduğunu düşündüğünüz anda, besinleri ellerine verebilirsiniz.

Bebeğinizin tutabileceği büyüklükte ve kolay parçalanabilen besinlerle bu denemelere başlayabilirsiniz. Örneğin, olgunlaşmış muz veya avokado bu süreç için uygun seçenekler olabilirler. Kendi parmağınızın büyüklüğünde besinler kavrayabilmeleri için yeterli büyüklükte olacaktır.

Bebeğinizin eline kendi başına yemesi için bir besin verdiğinizde, boğulma risklerine karşı bu süreci yakından takip etmeniz oldukça önemlidir.

Devamında Kullanacağınız Besinler

Bebeğiniz ezilmiş meyve ve sebze tüketmeye alışınca 7. Aya doğru pişmiş kırmızı et, 7 aylık bebek beslenmesinde ise tavuk, 8. Ve 9. Aylar civarında da balık denemelerine başlayabilirsiniz. Etlerin kemiksiz veya kılçıksız olduğundan emin olmanız oldukça önemlidir. 6. Aydan itibaren yumurtanın sarısını haşlayarak, 1/8’i kadarı ile denemeye başlayabilirsiniz. Yavaş yavaş miktarı artırıp 8. Ayda 1 tam yumurta sarısı verebilirsiniz. 9. Aydan itibaren mercimek, ekmek içi, makarna gibi besinleri de deneyebilirsiniz.

Ayrıca 6. Aydan itibaren tam yağlı yoğurtta bebeğinizin diyetine dahil edilebilir. Kullanacağınız yoğurtların şeker katkılı olmadığından emin olmanız önemlidir. Peynir denemelerinizi 7 aylık bebek kahvaltısı dahilinde tuzsuz keçi peyniri ile yaparsanız, alerjik reaksiyon riskini en aza indirebilirsiniz. Enfeksiyonlara karşı korunmak için tüm süt ve süt ürünlerinin pastörize ürünler olmasına dikkat etmeni çok önemlidir.

Bardak Kullanımı

Bebeğinizin bardak veya suluk benzeri ürünleri kullanmayı öğrenmesi önemlidir. Bu denemelere küçük su yudumları ile başlayabilirsiniz.

8. ve 9. Aydan İtibaren Bebek Beslenmesi

Bebeğiniz artık günde en az 3 öğün ek besin ile beslenmeye başlayabilir. Bu besinler kendi eliyle tutabileceği besinler veya ezilmiş/püre haline getirilmiş formdakiler olarak seçilebilir.

8 ve 9 aylık bebek yemekleri aşağıdaki besinleri içermelidir:

• Meyve ve sebzeler
• Ekmek, pirinç, makarna ve nişasta içeren diğer besinler
• Et, tavuk, hindi, balık, yumurta
• Süt ürünleri

12. Aydan İtibaren

12. aydan itibaren bebeğiniz günde mutlaka en az 3 öğün ek gıda ile beslenmelidir. Gerek duyulduğu kadar parçalanmış besinlerden oluşan ana öğünlerin yanı sıra, meyve ve sebzelerden oluşabilecek elleri ile tutabilecekleri ara öğünler de faydalı olacaktır. 1 yaşı doldurduğundan bağırsakları da tam yağlı inek sütüne hazır olacaktır. Bu yüzden artık bebeğinize ek gıda olarak sütü de verebilirsiniz. 1 yaşa kadar Botulizm riskine karşı bal vermemeniz oldukça önemlidir.

Yaşını doldurmuş bir bebek evde pişen yemekleri ailesi ile birlikte masaya oturarak tüketmeye başlayabilir. Böbreklerinin zorlanmaması açısından yemeklerine ilk etapta tuz eklemekten kaçınmanız faydalı olacaktır.