K Vitamini Hakkında Bilinmesi Gerekenler

K vitamini doğal olarak bazı besinlerde bulunan ve takviye olarak da piyasada bulabileceğiniz yağda çözünen bir vitamindir.

K VİTAMİNİ NEDİR?

Bu vitamin farklı formlarda bulunmaktadır. Bu formlardan biri filokinon (K1 vitamini), diğeri ise menakinondur (K 2 vitamini).

Filokinonlar öncelikli olarak yeşil yapraklı sebzelerde bulunurlar ve beslenme ile alınan türü budur. Menakinonlar ise bakteri kökenlidir bu yüzden hayvansal kaynaklı ve fermente olmuş besinlerde bulunurlar. Neredeyse bütün menakinonlar, özellikle de uzun zincirli menakinonlar insanların bağırsaklarındaki sağlıklı bakteriler tarafından da üretilir.

K Vitamini Ne İşe Yarar?

Bu vitamin hemostazide, pıhtılaşma, kemik metabolizması ve diğer fizyolojik fonksiyonlarda görev alan ve bu vitamine bağımlı olan karboksilaz enzimininin koenzimidir. Özellikle kanın pıhtılaşması konusunda önemli bir rol oynamaktadır. Protrombin, plazmada kan pıhtılaşması için bulunan ve K vitaminine bağımlı bir proteindir, bu özellikleri bazı K vitamini faydaları olarak öne çıkmaktadır. Warfarin grubu ilaçlar (kan sulandırıcı ilaçlar) ve bazı pıhtılaşma önleyici müdahalele bu vitamininin antagonisti olarak kullanılmaktadır. Bu yüzden kan sulandırıcı olarak da nitelenen bu grup ilaçlar kullanıldığında K vitamini takviyesi yapılması gerekebilmektedir.

K Vitamini Özellikleri

Vitamin K karaciğer, beyin, kalp, pankreas ve kemik gibi dokularda bulunur.

Kan dolaşımında  lipoproteinler aracılığı ile taşınmaktadır.

Diğer yağda çözünen vitaminlere kıyasla dolaşımda çok küçük miktarlarda bulunur. Bunun sebebi K vitamininin hızlıca metabolize edilip, atılmasıdır. Filokinon ölçümlerine dayanarak, oral yoldan alınan K vitamininin yalnızca %30-40’ı dolaşımda bulunur. Kalan kısmın %20’si idrar ile %40-50’si safra yoluyla dışkı ile atılır. Bağırsaklarda bulunan bakteriler ile üretilen uzun zincirli menakinonların miktarı, emilimi ve taşınmasıyla ilgili az sayıda literatür bilgisi bulunmaktadır.

Önerilen K Vitamini Alımı

RDA (FNB Verileri)

K Vitamini Nelerde Bulunur?

K vitamini nelerde var sorusunun cevabı diğer tüm vitaminler gibi birden fazla kaynağı içinde barındırmaktadır.

K Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

Filokinon içeren besinler; özellikle yeşil yapraklı sebzeler başta olmak üzere sebzeler, bitkisel yağlar ve bazı meyveler olarak sıralanabilir. Et, süt ürünleri, yumurta düşük miktarda filokinon ve ortalama miktarlarda menakinon içerirler. Fermente edilmiş soya fasulyelerinden elde edilen Natto (Geleneksel bir Japon yemeğidir.)

Peynir gibi diğer fermentasyona uğramış gıdalar da menakinon içermektedir. Fakat fermentasyona uğramış besinlerin içeriğindeki vitamin K miktarı, fermentasyonun gerçekleşmesi için kullanılan bakterinin türüne bağlı olarak değişim göstermektedir.

Gelişmiş ülkelerde kahvaltılık gevrekler gibi bazı besinler bu vitamin ile zenginleştirilmektedir.

Besinlerde bulunan K vitamininin biyoyararlılığı ile ilgili veriler oldukça sınırlı sayıdadır.  Serbest haldeki filokinonların emilimi %80 oranındayken, besinlerde bulunan filokinonların emilimi anlamlı olarak daha düşüktür. Bitkilerde bulunan filokinonlar kloroplastlara sıkıca bağlıdır, bu yüzden bitkisel yağlarda veya takviyelerde bulunan filokinonlardan daha düşük biyoyararlılığa sahiplerdir. Örneğin; insan vücudu ıspanakta bulunan filokinonların %4’ünü emebilirken, ıspanaktan elde edilen bir ekstrattan elde edilen formdaki filokinonların %17’sini emebilir. Sebzeleri bitkisel yağlarla birlikte tüketmek, filokinon emilimini arttırır fakat yine de bitkisel yağların içeriğindeki filokinon emilimi kadar etkili bir emilim gerçekleşmez. Yapılan az sayıdaki çalışma; uzun zincirli menakinonların, filokinonlardan daha iyi emildiğini ortaya çıkarmıştır. K vitamini içeren besinler bu şekilde özetlenebilir.

K Vitamini Takviyesi

Vitamin K birçok multivitamin takviyesinin içinde bulunmaktadır. Bu multivitaminlerin içinde bulunduğu şekliyle günlük ihtiyacı karşılama oranı %75’ten azdır. Bu vitaminin takviyeleri farklı formlarda bulunabilir. Örneğin; K1 (filokinon), K2 ve zaman içinde karaciğer hasarına neden olduğu bilinen, artık kullanılmayan başka bir form olan K3 vitamini şeklinde farklı formlardan takviyesi bulunmaktadır. Piyasada K vitamini ampul formatında bulunmaktadır.

K Vitamini Eksikliği

Peki K vitamini eksikliği hangi hastalıklara yol açar?

Zor duran veya durmayan kanamalar K vitamini eksikliği belirtileri olarak kabul edilebilir. Bu vitaminin eksikliği kanın pıhtılaşmaması gibi durumların gelişmesine neden olabilir. Aynı zamanda bu vitamin kemiklerdeki osteokalsinin karboksilasyonu için gerekli olduğundan da kemiklerin mineralizasyonu da bu vitaminin eksikliğinde olumsuz etkilenir.

İlk birkaç hafta yeni doğanlarda plasentadan geçişin az olmasına bağlı olarak veya anne sütünün vitamin K içeriğinin düşük olmasına bağlı olarak eksikliği görülebilir. Klinik olarak vitamin K eksikliği görülen insan sayısı oldukça azdır ve bu eksikliğin görülmesinin sebebi emilim bozuklukları veya ilaç kullanımı olmaktadır.

Yüksek Dozda Alımı Riskli midir?

FNB raporlarına göre bu vitaminden görülen zehirlenme vakaları oldukça nadirdir. Bu rapora göre; insan veya hayvanlarda besinlerden veya takviyelerden K vitamini alımıyla ilgili herhangi bir zehirlenme kaydı bulunmamaktadır.