Kalsiyum kemik ve dişlerimizin yapısına katılan ve başka fonksiyonlarda da görev alan önemli bir mineraldir.
KALSİYUM NEDİR?
İçindekiler
Bu mineral vücutta en çok bulunan mineraldir. Periyodik tabloda kalsiyum elementi simgesi “Ca”dır.
Kalsiyum Ne İşe Yarar?
Bu mineral kas kasılması ve gevşemesi için, tüm kas fonksiyonları, sinir iletimleri, hücre içi sinyallerin ve hormonal salınımların gerçekleşmesi için gereklidir. Serum Ca seviyeleri oldukça dengelidir ve dışarıdan alıma bağlı olarak farklılık göstermez. Vücut kemiklerdeki Ca deposunu kas, kan ve hücre içi sıvılarındaki Ca seviyelerinin dengeli kalabilmesi için kullanmaktadır. Bu miktar yalnızca toplam deponun %1’ini kapsamaktadır. Geriye kalan %99’luk kısım, kemiklerde ve dişlerde yapısal fonksiyonların ilerlemesi için kullanılmaktadır.
Kemiklere emilen ve salınan Ca oranı yaşla birlikte değişiklik göstermektedir. Çocuk ve adölesanlarda kemik içine Ca alımı yüksektir, yetişkinliğin ilk dönemlerinde alım ve salınım eşitlenir. Yaşlılık döneminde ise salınım daha fazladır. Özellikle menapoz sonrasında kadınlarda kemik yapısı bozulmaya başlar ve osteoporoz riski artış gösterir.
Günlük Kalsiyum İhtiyacı
RDA (FNB Verileri)
| Yaş | Erkek | Kadın | Hamile | Emziren | |
| 0–6 ay* | 200 mg | 200 mg | |||
| 7–12 ay* | 260 mg | 260 mg | |||
| 1–3 yaş | 700 mg | 700 mg | |||
| 4–8 yaş | 1,000 mg | 1,000 mg | |||
| 9–13 yaş | 1,300 mg | 1,300 mg | |||
| 14–18 yaş | 1,300 mg | 1,300 mg | 1,300 mg | 1,300 mg | |
| 19–50 yaş | 1,000 mg | 1,000 mg | 1,000 mg | 1,000 mg | |
| 51–70 yaş | 1,000 mg | 1,200 mg | |||
| 71+ yaş | 1,200 mg | 1,200 mg | |||
* Yeterli Alım (AI)
Kalsiyum Nelerde Var?
Özellikle söz konusu çocukların sağlıklı bir şekilde büyümesi olduğunda kalsiyum hangi besinlerde var sorusu gündeme gelir ve kalsiyum içeren gıdalar merak edilir.
Kalsiyum İçeren Besinler
Kalsiyum nelerde bulunur sorusuna verilebilecek en güzel cevap süt ve süt ürünleridir. Süt, yoğurt ve peynir doğal kalsiyum kaynakları olarak sıralanabilir. Brokoli gibi süt ürünü olmayan sebzelerde Ca içeren besinler olarak değerlendirilir. Ispanakta bu minerali içerir ama biyoyararlılığı düşüktür. Tahılların birçoğu düşük Ca içerir fakat daha sonradan zenginleştirilebilir. Kalsiyumdan zenginleştirilen besinler, meyve suları, tofu ve kahvaltılık gevrekler olarak sıralanabilir.
Takviyeler
Bu mineralin takviyelerde bulunduğu haller iki farklı şekildedir, bunlardan biri karbonat biri de sitrattır. Kalsiyum karbonat daha ucuz ve ulaşılabilir bir formdur. Emilimi için mide asidine ihtiyaç duyulduğundan, yemeklerle birlikte alındığında etkili olur. Sitrat formu için ise böyle bir koşul yoktur. Bu yüzde çeşitli gastrointestinal hastalıkları olan bireyler için sitrat formundaki takviyesi daha iyi bir seçenek olacaktır. Takviyelerde bulunan diğer türleri ise, glukonat, laktat ve fosfat şeklindedir.
Bu mineralin takviyeleri değişen miktarlarda Ca elementi içermektedir. Örneğin karbonat formunun %40’ı, sitrat formunun %21’i bu elementten oluşmaktadır.
En iyi emilim, ≤500 mg şeklindeki alımlarda gerçekleşmektedir. Miktar arttığında emilim azalmaktadır. Bu yüzden örneğin 1,000 mg’lık takviye alacak bir bireyin, takviyeyi 500 g’lık iki farklı doz halinde alması daha avantajlı olacaktır.
Bazı durumlarda Ca takviyeleri gaz, şişkinlik, kabız olmak gibi gastrointestinal yan etkilere neden olabilir. Karbonat formu, sitrat formuna kıyasla daha fazla bu yan etkilere neden olmaktadır. Genellikle kalsiyum tablet şeklinde piyasada bulunur.
Kalsiyum Eksikliği
Kalsiyum eksikliği belirtileri kısa zamanda açığa çıkmamaktadır. Kandaki Ca seviyeleri çok sıkı bir şekilde vücut tarafından düzenlenmektedir. Hipokalsemi, genellikle böbrek yetmezliği, midenin alınması ve belirli ilaçların (örneğin diüretikler) kullanımı gibi medikal problemler ve tedavilerinden dolayı ortaya çıkabilmektedir. Kalsiyum eksikliğinde görülen hastalıklar şu şekilde sıralanabilir; bilinç kaybı, parmaklarda uyuşukluk hissi, kas krampları, iştah kaybı, anormal kalp ritmi. Eğer tedavi edilmezse kalsiyum düşüklüğü ölüme neden olabilir. Uzun vadede yetersiz alımı önce osteopeniye daha sonra osteoporoza neden olmaktadır. Özellikle yaşlı bireylerde yetersiz alıma bağlı kemik kırılma riskinde artış görülecektir. Çoğunlukla D vitamini ile ilişkilendirilse de Ca eksikliğine bağlı görülen hastalıklar listesine Rikets de dahil edilebilir.
Yüksek Dozda Alımı Riskli mi?
Hiperkalsemi olarak da adlandırılan kanda kalsiyum fazlalığı; böbrek yetmezliğine, damar ve yumuşak dokunun Ca tabakaları oluşturmasına, idrarda fazladan Ca görülmesi olarak tanımlanan hiperkalsiüriye ve böbrek taşlarına neden olabilir. Yüksek miktarda alımın gerçekleşmesi de hiperkalsemiye neden olsa da genellikle tiroit bezlerinin fazla çalışmasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.
Kanda kalsiyum yüksekliği; kabızlığa, demir ve çinkonun emiliminin bozulmasına neden olabilir. Takviyeler yoluyla yüksek alımın gerçekleşmesi böbrek taşlarının oluşmasıyla ilişkilendirilmektedir. Yapılan bazı çalışmalar, yüksek miktarda alımı prostat kanseriyle ilişkilendirmektedir. Diğerleri ise yine takviyeler yoluyla yüksek miktarda alımı artmış kardiyovasküler riskine neden olduğunu ortaya koymuştur.
Besinlerle yüksek miktarda alım genellikle nadir görülen bir durumdur. Hiperkalseminin alıma bağlı gelişmesi takviye kullanımıyla ilişkilendirilir. Bu yüzden kalsiyum yüksekliği nasıl düşürülür sorusuna cevap olarak ilk akla gelecek şey varsa takviye kullanımının durdurulması olabilir. Bunun gibi kararların bir sağlık personeli ile birlikte alınması gerekmektedir.
Tolere Edilebilir Üst Limitler
(FNB Verileri, UL)
| Yaş | Erkek | Kadın | Hamile | Emziren |
| 0–6 ay | 1,000 mg | 1,000 mg | ||
| 7–12 ay | 1,500 mg | 1,500 mg | ||
| 1–8 yaş | 2,500 mg | 2,500 mg | ||
| 9–18 yaş | 3,000 mg | 3,000 mg | 3,000 mg | 3,000 mg |
| 19–50 yaş | 2,500 mg | 2,500 mg | 2,500 mg | 2,500 mg |
| 51+ yaş | 2,000 mg | 2,000 mg |
Fikirlerinizi merak ediyoruz...