Selenyum Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Selenyum doğal olarak birçok besinde bulunan, bulunmayan besinlere eklenen ve takviye formatında piyasada bulunan bir eser elementtir. Periyodik cetvelde sembolü “Se” dir.

SELENYUM NEDİR?

Bu mineral iki farklı formda bulunmaktadır; inorganik (selenat ve selenit) ve organik (selenometionin ve selenosistein) formu. Her iki formda iyi birer kaynaktır. Toprak bu minerali inorganik formda içerirken, yetişen bitkilerde organik forma dönüşürler.

İnsanlarda ve hayvan dokularında bulunan selenyumun büyük bir kısmı selenometionin formatındadır. İskelet kasları bu mineralin en çok depolandığı yerdir.

Selenyum Ne İşe Yarar?

20’den fazla selenoproteinin üretiminden, buna bağlı olarak üremeden, tiroit hormonlarının metabolizmasından DNA sentezinden ve oksidatif hasardan korunmadan sorumlu olan bir esansiyel besin öğesidir.

Bu mineralin seviyelerinin belirlenmesi için en çok bakılan yerler plazma ve serum Se konsantrasyonlarıdır. Kan ve idrardaki mineral varlığı ne kadar alındığını göstermektedir. Plazma veya serum konsanstaryonunun 8 mcg/dL ve üstünde olması selenoprotein sentezi için yeterlidir.

Önerilen Günlük Alım

RDA Değerleri (FNB Verileri)

*Yeterli Alım (AI)

Selenyum Nelerde Var?

Selenyum İçeren Besinler

Deniz ürünleri ve sakatatlar selenyumdan en zengin besinlerdir. Selenyum hangi besinlerde bulunur sorusuna cevap olabilecek diğer kaynaklar et, tahıllar ve süt ürünleri olarak sıralanabilir. Birçok coğrafi bölgede içme suları da bu mineralden zengindir.

Bitkisel kaynaklı ürünlerin Se miktarları yetiştikleri toprağa bağlı olarak farklılık göstermektedir.

Hayvansal kaynakları besinlerin selenyum içeriği toprağın bu mineralden ne kadar zengin olduğundan çok fazla etkilenmemektedir. Bunun sebebi kullanılan yemlerin çoğunlukla bu mineral ile zenginleştirilmiş olmasıdır.

Selenyum Takviyesi

Birçok multivitamin/multimineral takviyesinde veya tek başına bir takviye halinde piyasada bulunmaktadır. İnsan vücudu selenometioninin %90’ından fazlasını emebilirken, selenitten gelen selenyumun %50’si kadarını emebilmektedir. Piyasada selenyum tablet formunda bulunan markalara bir örnek Solgar selenyum olabilir.

Selenyum Eksikliği

Bu mineralin eksikliği stres faktörlerinden ortaya çıkan hastalıkların görülmesine neden olabilmektedir. Örneğin eksikliğine ek olarak eşlik eden bir viral enfeksiyon Keshan Hastalığına neden olur. Bu hastalığa genellikle Çin’de rastlanır. Hükümet hastalıktan korunmak için takviye alımını desteklemektedir. Selenyum eksikliği belirtileri arasında aynı zamanda erkeklerde kısırlıkta bulunmaktadır. Aynı zamanda bebeklerde kretenizme neden olabilen iyot eksikliğini de tetikleyebilir.

Yüksek Dozda Alımı Riskli midir?

Yüksek dozda alımının erken belirtileri nefesin sarımsak gibi kokması ve ağızda metalik bir tat olması olarak sıralanabilir. En sık görülen yüksek doz alım belirtileri ise selenozistir. Bu durumda saç ve tırnaklarda kırılganlık ve kayıplar görülmektedir. Diğer belirtiler ise; deri lezyonları, bulantı, ishal, yorgunluk ve sinir sistemi anormallikleri olarak sıralanabilir.

Brezilya’da yetişen yağlı tohumlar oldukça yüksek miktarda Se içermektedir bu yüzden fazla tüketildiklerinde toksik etkiler görülebilir. Çoğunlukla toksik etkiler yüksek dozda takviye alımına bağlı olarak görülmektedir. Örneğin 2008 yılında, 201 kişi etikette yazandan 200 kat daha fazla Se içeren bir takviye tüketiminden dolayı akut zehirlenme yaşamıştır. Şiddetli zehirlenmeler nadiren de olsa ölüme bile neden olabilmektedir.

Tolere Edilebilir Üst Limitler (UL)

*Bebekler için anne sütü ve bebek mamaları tek Se kaynağı olmalıdır.

Selenyum Faydaları

Birçok üretim alanında faaliyet göstermesine ek olarak bu mineral antioksidan aktivitesi de göstermektedir. Bu sebeple, kanser ve yaşlanmaya karşı koruyucu etkisi bulunmaktadır. Selenyum nelerde bulunur sorusunun cevabı iyi bilinmeli ve özellikle diyetin selenyum içeren gıdalar içeriğine özen gösterilmelidir.